Geniş tanımlı işsizlik yükseliyor? İşte nedeni

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, geniş tanımlı işsizlik oranlarının neden resmi işsizlik verilerinden çok daha yüksek olduğuna dair dikkat çeken açıklamalarda bulundu.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Karahan, TÜİK'in verileri arasındaki farkın nedenlerini açıkladı.

Karahan, açıklamasında çalışma koşullarını değiştirme isteğine vurgu yaptı.

Geniş tanımlı işsizlik zirvede, işsizlik dipte

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye'de işsizlik oranı ve geniş tanımlı işsizlik oranı arasında büyük bir fark bulunuyor.

TÜİK verilerine göre mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı 2024 yılında yüzde 8,7 seviyesinde gerçekleşirken geniş tanımlı işsizlik yüzde 26,7 oldu. Geniş tanımlı işsizlik veri setinin zirvesine çıkarken, işsizlik ise 12 yılın en düşük seviyesine geriledi.

2025 yılı verilerinde de tablo değişmedi. Ocak ayında işsizlik oranı yüzde 8,4 seviyesinde, geniş tanımlı işsizlik seviyesi ise yüzde 28,1 olarak gerçekleşti. Şubat ayında bu oranlar sırasıyla yüzde 8,2 ve yüzde 28,4 olarak gerçekleşti. TÜİK tarafında son açıklanan Mart 2025 işgücü istatistiklerinde göre ise işsizlik yüzde 7,9 olarak gerçekleşirken geniş tanımlı işsizlik yüzde 28,8 seviyesinde oldu.

Geniş tanımlı işsizlik neden işsizliğin tersi yönünde hareket ediyor?

Karahan, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna yaptığı sunumun ardından milletvekillerinin sorularını yanıtlarken işsizlik ve geniş tanımlı işsizlik oranları arasındaki farkla ilgili açıklamalarda bulundu.

Karahan, istihdama ilişkin mikro verileri incelediklerini belirterek, geniş tanımlı işsizliğin neden işsizliğin tersi yönünde hareket ettiğine dair popülarite kazanan iki sav olduğunu söyledi.

Karahan "Bunlardan ilki; aslında iş bulabileceğinden ümidini kesen insanların iş bulmayı bırakmış olması; ikincisinin ise yarı zamanlı çalışan ama tam zamanlı çalışmak isteyen, dolayısıyla işinden memnun olmayan insanların artmış olması" dedi.

Bu nedenlerle işsizliğin düşük, atıl iş gücünün yüksek olduğu iddiasının olduğunu belirten Karahan, bu iki savı da asıl nedenler olarak değerlendirmediklerini söyledi.

Karahan, geniş tanımlı işsizliğin neden yüksek olduğunu açıkladı

Karahan, yaygın kanının aksine geniş tanımlı işsizliğin yalnızca iş bulmaktan ümidini kesenler ya da yarı zamanlı çalışanlardan kaynaklanmadığını, farklı bir iş arayışında olan tam zamanlı çalışanların atıl iş gücünde sayıldığını ve yüzde 60'ının da tam zamanlı işte çalıştığını söyledi.

Karahan geniş tanımlı işsizliğin neden daha yüksek olduğunu açıklarken şu ifadelere yer verdi:

"Farklı bir iş istediğini söyleyen insanlar atıl iş gücünde sayılıyor. Bu geniş kapsama göre işsiz sayılıyor. Bunların zaten yüzde 60'ı tam zamanlı işte çalışıyor. Bu da aslında salgın döneminde ortaya çıkan ve yaygınlaşan çalışma koşullarını değiştirme isteğinin bir yansıması. Biz böyle olduğunu değerlendiriyoruz. Esnek çalışma modelleri de buna olanak veriyor.

Bir diğer bulgumuz da, fiilî olarak haftada 40 saat ve üzeri istihdam edilip daha fazla çalışmak istediğini belirtenlerin oranının aynı beyanda bulunan ancak 40 saatin altında çalışan oranına yaklaşması. Yani burada daha başka bir işte çalışmak istediğini söyleyenler sadece 40 saat altında çalışan, yarı zamanlı çalışan insanlar değil, buradan kaynaklanmıyor."

Gülben DİKMEN