4/B'li personele disiplin cezası düzenlemesi Anayasaya uygun bulundu

7433 sayılı Kanun’un 2. maddesiyle 657 sayılı Kanun’un 4. maddesinin (B) fıkrasına eklenen dördüncü paragrafta, kamu idarelerinde Cumhurbaşkanınca belirlenecek pozisyon Unvanlarında çalıştırılmak üzere işin geçici olması şartı aranmaksızın Sözleşmeli personel istihdam edilebileceği düzenlenmiştir. Anılan ek paragrafa göre bu kapsamda istihdam edilen sözleşmeli personelden aynı kurumda üç yıllık çalışma süresini tamamlayanlar bu sürenin bitiminden itibaren otuz gün içinde talepte bulunmaları hâlinde bulundukları yerde aynı ünvanlı memur kadrolarına atanır. Buna göre, eklenen paragrafla getirilen düzenlemeyle sözleşmeli olarak çalışan personelin memur kadrosuna atanması mümkün hâle gelmiştir.

Bu itibarla doğrudan devlet memurluğuna atanmada Kanun’da öngörülen usulden farklı bir usul düzenlenerek sözleşmeli personel statüsünde çalışmaya devam edenlerin devlet memurluğuna atanmak için gerekli koşulların tamamını karşılamadan ve öngörülen süreçleri tamamlamadan doğrudan devlet memuru olarak atanmalarına imkân sağlanmıştır. Dolayısıyla sözleşmeli personel statüsü memurluk kadrosuna atanmadan önceki aşamayı oluşturmaktadır. Bu durumda, memur ve sözleşmeli personelin statülerinden kaynaklanan farklılıklar dikkate alınarak görevin gerektirdiği nitelik doğrultusunda farklı disiplin hükümleri ve usulleri öngörülmesinin makul nedenlere dayandığı söylenebilir.

Diğer yandan kuralların uygulanması nedeniyle ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkların yargı denetimine tabi olduğu dikkate alındığında kuralda öngörülen disiplin cezası ve usulünün amacı dışında keyfî olarak uygulanmasını önleyecek yasal güvencelerin bulunduğu anlaşılmaktadır.

Bu itibarla kural kapsamında sözleşmeli personel yönünden öngörülen disiplin cezası ve usulünde kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir şekilde yürütülmesinden kaynaklanan kamusal yarar ile bireyin kamu hizmetlerinde bulunmasından doğan menfaati arasındaki makul dengenin gözetildiği, bu yönüyle kuralla anılan hakka getirilen sınırlamada kişilere aşırı bir külfet yüklenmediği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla kuralla kamu hizmetlerinde bulunma hakkına getirilen sınırlamanın orantılı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın 13. ve 70. maddelerine aykırı değildir, iptal talebinin reddi gerekir.

ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2023/56
Karar Sayısı : 2025/16
Karar Tarihi: 16/1/2025

İPTAL DAVASINI AÇAN: Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri Engin ALTAY, Özgür ÖZEL, Engin ÖZKOÇ ile birlikte 132 milletvekili

İPTAL DAVASININ KONUSU: 19/1/2023 tarihli ve 7433 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve Bazı Kanunlar ile 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un;
A.    1. maddesiyle 22/6/1965 tarihli ve 633 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’a eklenen geçici 20. maddenin birinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “...Başkanlıkça belirlenecek yeterli puanı...” ibaresinin ve anılan cümlenin “...Başkanlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre yapılacak sözlü ve/veya uygulamalı sınavda başarılı olmaları...” bölümünün,
B.    2. maddesiyle 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin (B) fıkrasına eklenen sekizinci paragrafın ikinci cümlesinin,
Anayasa’nın Başlangıç kısmı ile 2., 5., 6., 7., 10., 13., 36., 49., 70., 90., 123., 128. ve 153. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptallerine ve yürürlüklerinin durdurulmasına karar verilmesi talebidir.

I.    İPTALİ İSTENEN KANUN HÜKÜMLERİ
Kanun’un iptali talep edilen kuralların da yer aldığı;
1.1.    maddesiyle 633 sayılı Kanun’a eklenen geçici 20. madde şöyledir:
“Geçici Madde 20- (Ek: 19/1/2023-7433/1 md.)
28/11/2022 tarihi itibarıyla Diyanet İşleri Başkanlığı taşra teşkilatında 65 7 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi kapsamında açıktan vekil imam-hatip ve vekil müezzin-kayyım olarak görev yapmakta olanlardan bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren otuz gün içinde müracaat edenler, geçerliliği devam eden kamu personeli seçme sınavından Başkanlıkça belirlenecek yeterli puanı almış olmaları ve Başkanlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre yapılacak sözlü ve/veya uygulamalı sınavda başarılı olmaları şartıyla, Başkanlıkça ilan edilecek yerlerde görevlendirilmek üzere imam-hatip ve müezzin-kayyım unvanlı memur kadrolarına atanırlar. Bu madde uyarınca memur kadrolarına atananların dört yıl süreyle başka kamu kurum ve kuruluşlarına nakli yapılamaz.
Bu madde kapsamında atama yapılacak kadrolar, başka bir işleme gerek kalmaksızın atama işleminin yapıldığı tarih itibarıyla ihdas edilerek kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuatın eki cetvellerin Başkanlığa ait bölümüne eklenmiş sayılır. İhdas edilen kadrolar; unvanı, sınıfı, adedi ve derecesi belirtilmek suretiyle atamanın yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde Kamu Personel Bilgi Sisteminin bulunduğu kuruma bildirilir.”
2.2.    maddesiyle 657 sayılı Kanun’un 4, maddesinin (B) fıkrasına eklenen sekizinci paragraf şöyledir:
il (Ek paragraf: 19/1/2023- 7433/2 md.) Sözleşmeli personelin görevden uzaklaştırılması ile disipline aykırı fiil ve hâllerin gerçekleşmesi durumunda bu personele verilmesi gereken disiplin cezaları, disiplin cezası vermeye yetkili merciler ve disiplin kurulları ile disipline dair diğer hususlar hakkında Devlet memurlarının tabi olduğu hükümler uygulanır. Ancak, kademe ilerlemesinin durdurulması ve üstü ceza verilmesini gerektiren fiil ve hâllerde disiplin kurulunun kararı alınarak sözleşmeli personelin görevine atamaya yetkili amirin onayı ile son verilir."

II.    İLK İNCELEME
1.    Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü ARSLAN, Haşan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Engin YILDIRIM, Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Rıdvan GÜLEÇ, Recai AKYEL, Yusuf Şevki HAK YEMEZ, Yıldız SEFERİNOĞLU, Selahaddin MENTEŞ, Basri BAĞCI, İrfan FİDAN, Kenan YAŞAR ve Muhterem İNCE’nin katılımlanyla 22/3/2023 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, yürürlüğü durdurma talebinin esas inceleme aşamasında karara bağlanmasına OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III. ESASIN İNCELENMESİ

8.    Kanun’un 2. Maddesiyle 657 Sayılı Kanun’un 4. Maddesinin (B) Fıkrasına Eklenen Sekizinci Paragrafın ikinci Cümlesinin İncelenmesi
1.    Anlam ve Kapsam

32.    657 sayılı Kanun’un 4. maddesinin (B) fıkrasının dördüncü paragrafında kamu idarelerinde Cumhurbaşkanınca belirlenecek pozisyon ünvanlarmda çalıştırılmak üzere işin geçici olması şartı aranmaksızın sözleşmeli personel istihdam edilebileceği düzenlenmiştir.
33.    Anılan fıkranın sekizinci paragrafının birinci cümlesinde de sözleşmeli personelin görevden uzaklaştırılması ile disipline aykırı fiil ve hâllerin gerçekleşmesi durumunda bu personele verilmesi gereken disiplin cezaları, disiplin cezası vermeye yetkili merciler ve disiplin kurulları ile disipline dair diğer hususlar hakkında devlet memurlarının tabi olduğu hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir.
34.    Fıkranın dava konusu ikinci cümlesinde ise kademe ilerlemesinin durdurulması ve üstü bir cezanın verilmesini gerektiren fiil ve hâllerde disiplin kurulu kararı alınarak sözleşmeli personelin görevine, atamaya yetkili amirin onayı ile son verileceği hükme bağlanmıştır.

2.    İptal Talebinin Gerekçesi

35.    Dava dilekçesinde özetle; kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren bir fiilin işlenmesi hâlinde sözleşmeli personelin görevine son verilmesinin ölçülü olmadığı, sözleşmeli personel ile devlet memurları arasında öngörülen farklı uygulamanın eşitlik ilkesiyle bağdaşmadığı, ayrıca bu durumun çalışma barışını bozacağı, devlet memurlarının görevine son verme cezası yönünden yüksek disiplin kurulu kararı aranırken sözleşmeli personel yönünden disiplin kurulu karan üzerine atamaya yetkili amirin onayının yeterli görülmesinin bu kişilerin usul güvencelerini ihlal ettiği belirtilerek kuralın Anayasa’nın Başlangıç kısmı ile 2., 5., 6., 10., 13., 36., 49., 70., 90., 123., 128. ve 153. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

3.    Anayasa’ya Aykırılık Sorunu

36.    Dava konusu kural kapsamında kademe ilerlemesinin durdurulması ve üstü bir cezanın verilmesini gerektiren fiil ve hâllerde disiplin kurulunun kararı alınarak sözleşmeli personeli atamaya yetkili amirin onayı ile bu personelin görevine son verilmesine imkân tanınması Anayasa’nın 70. maddesinde güvence altına alınan kamu hizmetlerinde bulunma hakkını sınırlamaktadır.

37.    Kuralda sözleşmeli personelin görevine son verilmesine yol açacak disiplin cezalan ve göreve son vermeye yetkili olan makamın açık ve net olarak düzenlendiği gözetildiğinde kuralın belirli, ulaşılabilir ve öngörülebilir nitelikte olduğu bu suretle kanunilik şartını taşıdığı anlaşılmaktadır.

38.    Disiplin cezaları, kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak amacıyla öngörülmüş yapma veya yapmama biçiminde beliren davranış kurallannın ihlali hâlinde uygulanan idari yaptırımlardır (AYM, E.2018/30, K.2018/94, 25/9/2018, § 16; E.2021/16, K.2021/62,22/9/2021, § 12).

39.    Sözleşmeli personelin kademe ilerlemesinin durdurulmasını ve devlet memurluğundan çıkarılmayı gerektiren fiil ve hâller için kuralda öngörülen usulle görevine son verilmesine imkân tanınmasının bu kişilerin ifa ettikleri hizmet ve görevin niteliğiyle ilgisi olmadığı söylenemez. Dolayısıyla kural anayasal anlamda meşru bir amaç taşımaktadır.

40.    Sözleşmeli personelin asli memurluğa atanmadan önceki süreçte kademe ilerlemesinin durdurulması ve üstü ceza verilmesini gerektiren fiil ve hâllerde görevlerine son verilmesinin görevin gerektirdiği temel niteliklerle bağdaşmayan disiplinsizliği engelleyici ve buna yönelik fiiller üzerinde caydırıcı nitelikte olduğu gözetildiğinde kuralın ulaşılmak istenen meşru amaç bakımından elverişli olmadığı söylenemez.

41.    Öte yandan kamu hizmetlerinin görevin gerektirdiği niteliğe sahip kamu personeli eliyle yürütülerek kamu hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde sürdürülmesi için bu alanda görev yapan kişilerin görevde kalma koşullarını ve usulünü belirlemede kanun koyucunun geniş bir takdir yetkisinin bulunduğu açıktır. Dolayısıyla kural kapsamında sözleşmeli personel için öngörülen disiplin cezası ve usulünün meşru amaca ulaşma bakımından gerekli olduğu sonucuna ulaşılmıştır

42.    Memurluk 657 sayılı Kanun’un öngördüğü asli ve sürekli istihdam biçimidir. Anılan Kanun’un 4. maddesinin (A) fıkrasına göre memurlar, mevcut kuruluş biçimine bakılmaksızın, devlet ve diğer kamu tüzel kişiliklerince genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerini yürütmekle görevlendirilmiştir (AYM, E.2018/117, K.2023/212, 7/12/2023, § 1846). Sözleşmeli personel ise sözleşme ile çalışan ve işçi statüsünde olmayan personeldir. Bu tür personelin istihdamında akdi bir durum söz konusudur (AYM, E.2024/26, K.2024/83,14/3/2024, § 10).

43.    Kanun’un 54. ve 55. maddelerinde devlet memurluğuna girmek isteyenlerin öncelikle sınavlarda başanlı olduktan sonra memur adayı olarak atanacakları, adaylık süresinin bir yıldan az iki yıldan çok olamayacağı, aday memurların temel eğitim, hazırlayıcı eğitim ve staja tabi tutulacakları, 56. maddede adaylık süresi içinde temel ve hazırlayıcı eğitim ve staj devrelerinin her birinde başarısız olanların adaylık süresi içinde hâl ve hareketlerinde memuriyetle bağdaşmayacak durumları ile göreve devamsızlıkları tespit edilenlerin disiplin amirlerinin teklifi ve atamaya yetkili amirin onayı ile ilişiklerinin kesilmesi öngörülmüştür. 57. maddede ise adaylık süresi içinde aylıktan kesme veya kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almış olanların disiplin amirlerinin teklifi ve atamaya yetkili amirin onayı ile ilişiklerinin kesileceği belirtilmiştir.

44.    7433 sayılı Kanun’un 2. maddesiyle 657 sayılı Kanun’un 4. maddesinin (B) fıkrasına eklenen dördüncü paragrafta, kamu idarelerinde Cumhurbaşkanınca belirlenecek pozisyon Unvanlarında çalıştırılmak üzere işin geçici olması şartı aranmaksızın sözleşmeli personel istihdam edilebileceği düzenlenmiştir. Anılan ek paragrafa göre bu kapsamda istihdam edilen sözleşmeli personelden aynı kurumda üç yıllık çalışma süresini tamamlayanlar bu sürenin bitiminden itibaren otuz gün içinde talepte bulunmaları hâlinde bulundukları yerde aynı ünvanlı memur kadrolarına atanır. Buna göre, eklenen paragrafla getirilen düzenlemeyle sözleşmeli olarak çalışan personelin memur kadrosuna atanması mümkün hâle gelmiştir.

45.    Bu itibarla doğrudan devlet memurluğuna atanmada Kanun’da öngörülen usulden farklı bir usul düzenlenerek sözleşmeli personel statüsünde çalışmaya devam edenlerin devlet memurluğuna atanmak için gerekli koşulların tamamını karşılamadan ve öngörülen süreçleri tamamlamadan doğrudan devlet memuru olarak atanmalarına imkân sağlanmıştır. Dolayısıyla sözleşmeli personel statüsü memurluk kadrosuna atanmadan önceki aşamayı oluşturmaktadır. Bu durumda, memur ve sözleşmeli personelin statülerinden kaynaklanan farklılıklar dikkate alınarak görevin gerektirdiği nitelik doğrultusunda farklı disiplin hükümleri ve usulleri öngörülmesinin makul nedenlere dayandığı söylenebilir.

46.    Diğer yandan kuralların uygulanması nedeniyle ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkların yargı denetimine tabi olduğu dikkate alındığında kuralda öngörülen disiplin cezası ve usulünün amacı dışında keyfî olarak uygulanmasını önleyecek yasal güvencelerin bulunduğu anlaşılmaktadır.

47.    Bu itibarla kural kapsamında sözleşmeli personel yönünden öngörülen disiplin cezası ve usulünde kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir şekilde yürütülmesinden kaynaklanan kamusal yarar ile bireyin kamu hizmetlerinde bulunmasından doğan menfaati arasındaki makul dengenin gözetildiği, bu yönüyle kuralla anılan hakka getirilen sınırlamada kişilere aşırı bir külfet yüklenmediği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla kuralla kamu hizmetlerinde bulunma hakkına getirilen sınırlamanın orantılı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

48.    Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın 13. ve 70. maddelerine aykırı değildir, iptal talebinin reddi gerekir.

Kuralın Anayasa’nın 2., 10. ve 128. maddelerine de aykırı olduğu ileri sürülmüş İse de bu bağlamda belirtilen hususların Anayasa’nın 13. ve 70. maddeleri yönünden yapılan değerlendirmeler kapsamında ele alınmış olması nedeniyle Anayasa’nın 2., 10. ve 128. maddeleri yönünden ayrıca bir inceleme yapılmasına gerek görülmemiştir.

Kuralın Anayasa’nın Başlangıç kısmı ve 5., 6., 36., 49., 90., 123. ve 153. maddeleriyle ilgisi görülmemiştir.

IV. YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI TALEBİ
49.    Dava dilekçesinde özetle, dava konusu kuralların uygulanmaları hâlinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğabileceği belirtilerek yürürlüklerinin durdurulmasına karar verilmesi talep edilmiştir.
19/1/2023 tarihli ve 7433 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve Bazı Kanunlar ile 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un;
A.    1. maddesiyle 22/6/1965 tarihli ve 63 3 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’a eklenen geçici 20. maddenin birinci fıkrasının birinci cümlesinin “...Başkanlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre yapılacak sözlü ve/veya uygulamalı sınavda başarılı olmaları..." bölümüne yönelik yürürlüğün durdurulması talebinin, koşulları oluşmadığından REDDİNE,
B.    1.1. maddesiyle 633 sayılı Kanun’a eklenen geçici 20. maddenin birinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “...Başkanlıkça belirlenecek yeterli puanı...” ibaresine,
C.    2. maddesiyle 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin (B) fıkrasına eklenen sekizinci paragrafın ikinci cümlesine,
yönelik iptal talepleri 16/1/2025 tarihli ve E.2023/56, K.2025/16 sayılı kararla reddedildiğinden bu cümleye ve ibareye ilişkin yürürlüğün durdurulması taleplerinin REDDİNE,

16/1/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

V. HÜKÜM
B.    2. maddesiyle 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurlan Kanunumun 4. maddesinin (B) fıkrasına eklenen sekizinci paragrafın ikinci cümlesinin Anayasa’ya aykırı olmadığına ve iptal talebinin REDDİNE OYBİRLİĞİYLE,
16/1/2025 tarihinde karar verildi.